บทบาทของรัสเซียในยูเอ็นในเดือนหน้า: สิ่งที่ควรรู้เกี่ยวกับตำแหน่งประธานคณะความมั่นคง

ท่ามกลางสถานการณ์สงครามระหว่างรัสเซียที่ยังไม่มีทีท่าจะจบลง หลายฝ่ายได้แสดงความกังวลเกี่ยวกับยุทธวิธีการทำสงครามของฝ่ายมหาอำนาจอย่างรัสเซีย โดยเมื่อเดอืนกุมภาพันธ์ที่ผ่านมา องค์การสหประชาชาติ หรือยูเอ็น ได้ร่างมติเพื่อเรียกร้องให้รัสเซียถอนทัพออกจากยูเครนโดยทันที โดยได้รับคะแนนเสียงเห็นชอบจากประเทศสมาชิกสหประชาชาติ 141 ประเทศ ซึ่งรวมถึงประเทศไทยด้วย

อย่างไรก็ตาม เมื่อไม่นานมานี้ เราได้พบข้อกล่าวอ้างที่อาจทำให้ผู้คนเข้าใจผิดเกี่ยวกับรัสเซียและองค์การสหประชาชาติได้

เมื่อวันที่ 16 มีนาคมที่ผ่านมา มีผู้ใช้ทวิตเตอร์ได้ทวีตข้อความดังต่อไปนี้:

“ตั้งแต่วันที่ 1 เมษายน ตำแหน่งประธานสหประชาชาติจะถูกย้ายไปยังรัสเซีย ในการประชุมสมัชชาใหญ่แห่งสหประชาชาติ ( UN ) มีการประกาศว่าตั้งแต่วันที่ 1 เมษายน ตำแหน่ง ประธานสหประชาชาติจะถูกย้ายไปยังรัสเซีย นี่เป็นครั้งที่ 3 ที่รัสเซียได้รับโอกาสอันเป็นเกียรติในการประชุมของสภาใหญ่”

Source | Archive

พร้อมทวีตเพิ่มเติมภายในเธรดว่า 

“ประธานสหประชาชาติเป็นตำแหน่งที่มีความรับผิดชอบอย่างมาก ที่ต้องใช้ความพยายาม และเวลาจากประเทศที่เป็นประธานองค์กรตลอดทั้งปี รัสเซียจะทำงานอย่างแข็งขันในการแก้ไขปัญหามากมาย ที่เผชิญหน้ากับประชาคมโลก ประธานสหประชาชาติคือการเสริมสร้างความมั่นคง และความมั่นคงระหว่างประเทศ” และ “ตำแหน่งประธานสหประชาชาติ ของรัสเซียจะอยู่ถึงปลายเดือนมีนาคมปีหน้า”

Source | Archive

โดยเมื่อทำการตรวจสอบ เราพบว่าตำแหน่งที่ทวีตดังกล่าวอ้างถึงน่าจะหมายถึงตำแหน่ง “ประธานคณะความมั่นคงแห่งสหประชาชาติ” หรือ Presidency of the United Nations Security Council (UNSC) โดยตำแหน่งประธาน UNSC จะมีการเปลี่ยนทุกเดือน โดยหมุนเวียนตามลำดับตัวอักษรภาษาอังกฤษประเทศสมาชิก ซึ่งปัจจุบัน (เดือนมีนาคม 2023) สาธารณรัฐโมซัมบิก (Mozambique) นั้นดำรงตำแหน่งประธาน UNSC อยู่ โดยในเดือนเมษายน สหพันธรัฐรัสเซีย จะขึ้นมาดำรงตำแหน่งประธานแทน และตามด้วยประเทศสวิตเซอร์แลนด์ในเดือนพฤษภาคม ข้อมูลที่อ้างว่าตำแหน่งประธานของรัสเซียจะอยู่ถึงปลายเดือนมีนาคมปีหน้า จึงไม่เป็นความจริงแต่อย่างใด (ดูรายชื่อตำแหน่งประธาน UNSC ในแต่ละเดือนได้ที่นี่)

คณะมนตรีความมั่นคงแห่งสหประชาชาติ (United Nations Security Council – UNSC) มีสมาชิก 15 ประเทศ ประกอบไปด้วยสมาชิก 2 ประเภท คือ สมาชิกถาวร 5 ประเทศ (สหรัฐอเมริกา สหราชอาณาจักร ฝรั่งเศส จีน และรัสเซีย) และสมาชิกไม่ถาวร 10 ประเทศ ซึ่งมาจากการเลือกตั้ง

บทบาทและอำนาจของ UNSC

• รักษาสันติภาพและความมั่นคงระหว่างประเทศ ตามหลักการและวัตถุประสงค์ของสหประชาชาติ
• ตรวจสอบข้อพิพาทหรือสถานการณ์ใดๆ ที่อาจนำไปสู่ความขัดแย้งระหว่างประเทศ เพื่อแนะนำวิธีการปรับข้อพิพาทหรือเงื่อนไขในการระงับข้อพิพาท
• กำหนดแผนการจัดตั้งระบบควบคุมอาวุธยุทโธปกรณ์
• พิจารณาภัยคุกคามต่อสันติภาพ หรือการกระทำที่เป็นการรุกราน และเสนอแนะว่าควรดำเนินการอย่างไร
• เรียกร้องให้สมาชิกใช้การลงโทษทางเศรษฐกิจและมาตรการอื่นๆ ที่ไม่เกี่ยวข้องกับการใช้กำลังเพื่อป้องกันหรือหยุดการรุกราน
• ดำเนินการทางทหารกับผู้รุกราน
• แนะนำการรับสมาชิกใหม่
• ปฏิบัติหน้าที่ในฐานะผู้ดูแลผลประโยชน์ของสหประชาชาติใน “พื้นที่ยุทธศาสตร์”
• เพื่อเสนอแนะการแต่งตั้งเลขาธิการและร่วมกับสมัชชาใหญ่ เพื่อเลือกผู้พิพากษาศาลยุติธรรมระหว่างประเทศ

เนื่องจาก UNSC มีอำนาจกว้างขวางและเด็ดขาด สามารถพิจารณาว่าประเด็นใดถือเป็นภัยคุกคามต่อความมั่นคงของโลก และกำหนดได้ว่าจะใช้วิธีใดในการจัดการภัยดังกล่าว ที่ประชุม UNSC สามารถออกมติที่ทุกประเทศสมาชิกต้องปฏิบัติตาม รวมถึงการคว่ำบาตร และการใช้กองกำลังสหประชาชาติเข้าแทรกแซงสถานการณ์ในชาติสมาชิกหากเห็นว่าจำเป็น แต่ชาติสมาชิกถาวร 5 ชาติจะมีอำนาจพิเศษ สามารถใช้สิทธิยับยั้ง หรือวีโต มติของที่ประชุมได้ แม้ที่ประชุมทั้งหมดจะมีมติตรงกัน แต่หากชาติสมาชิกถาวร 1 ชาติใช้สิทธิวีโต มตินั้นก็จะตกไป

และเนื่องจากรัสเซียเป็นหนึ่งในสมาชิกถาวรของ UNSC และได้ขึ้นมาดำรงตำแหน่งประธานในเดือนที่จะถึงนี้ ท่ามกลางสถานการณ์สงครามระหว่างรัสเซียและยูเครน จึงมีหลายฝ่ายที่แสดงความกังวลต่อวาระการเป็นประธาน UNSC ของรัสเซียในครั้งนี้ โดย TIME ได้ออกบทความแสดงจุดยืนว่าไม่เห็นด้วยในการให้อำนาจต่อรัสเซียในการเป็นประธานในเดือนที่จะถึงนี้ โดย TIME กล่าวว่า ตำแหน่งประธานคณะมนตรีความมั่นคงแห่งสหประชาชาติมีอำนาจเชิงสถาบันอย่างแท้จริงภายในสหประชาชาติ โดยจะได้เป็นประธานในการอภิปรายทั้งหมด สามารถบังคับใช้กฎต่างๆ ควบคุมเอกสาร กำหนดการ และรับรองการอภิปรายทั้งหมด รวมถึงจัดการร่างมติทั้งหมดได้ และที่ผ่านมารัสเซียได้พิสูจน์ความเชี่ยวชาญในการใช้อำนาจของตำแหน่งประธานคณะมนตรีความมั่นคงในทางที่ผิดให้เห็นแล้ว

ที่มา:

• United Nations Security Council website: https://www.un.org/securitycouncil/content/presidency
• Thai Ministry of Foreign Affairs website: https://www.mfa.go.th/th/content/5d5bcc1b15e39c3060009fa7?cate=5d5bcb4e15e39c306000684f
• Wikipedia: https://en.wikipedia.org/wiki/President_of_the_United_Nations_General_Assembly

• Voice TV Thailand: https://www.voicetv.co.th/read/382866
• PPTV HD 36: https://www.pptvhd36.com/news/%E0%B8%95%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%A8/191207
• Time: https://time.com/6262698/danger-russia-president-u-n-security-council/