สรุปสาระสำคัญ ร่างกม. “สมรสเท่าเทียม”

วันที่ 21 ธันวาคม 2566 สภาผู้แทนราษฎรมีมติรับหลักการร่างกฎหมาย “สมรสเท่าเทียม” ทั้ง 4 ฉบับ ที่ถูกเสนอโดยสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจากพรรคต่าง ๆ และภาคประชาชน โดยมีจำนวนสมาชิกที่เห็นด้วยอย่างมากถึง 369 เสียง และไม่เห็นด้วย 10 เสียง งดออกเสียง 0 เสียง และไม่ลงคะแนนเสียง 1 เสียง นับเป็นการเปลี่ยนแปลงที่สำคัญในระบบกฎหมายสมรสในประเทศไทย โดยหลังจากนี้จะมีการตั้งคณะกรรมาธิการวิสามัญพิจารณาร่างกฎหมายในขั้นตอนถัดไป

โดยร่างกฎหมายที่มีการยื่นเสนอในสภา ได้แก่

ร่าง พ.ร.บ.ซึ่งคณะรัฐมนตรี (ครม.) เป็นผู้เสนอ
ร่าง พ.ร.บ.ซึ่ง ธัญวัจน์ กมลวงศ์วัฒน์ พรรคก้าวไกล กับคณะเป็นผู้เสนอ
ร่าง พ.ร.บ.ซึ่ง อรรณว์ ชุมาพร กับประชาชนผู้มีสิทธิเลือกตั้ง จำนวน 11,611 คน เป็นผู้เสนอ
ร่าง พ.ร.บ.ซึ่ง นายสรรเพชญ บุญญามณี พรรคประชาธิปัตย์ กับคณะ เป็นผู้เสนอ

สรุปสาระสำคัญจากร่างกฎหมาย

การหมั้น: ร่างของรัฐบาลและก้าวไกล ใช้ข้อความว่า “บุคคลทั้งสองฝ่าย ผู้หมั้น ผู้รับหมั้น” ส่วนของภาคประชาชน ไม่เสนอให้แก้ไขเพิ่มเติมกฎหมายเดิม เนื่องจากสามารถสมรสได้โดยไม่ต้องหมั้น

คำที่ระบุในกฎหมาย: ร่างทั้ง 4 ฉบับ กำหนดให้หลังจดทะเบียนแล้ว ใช้คำว่า “คู่สมรส” เหมือนกัน ซึ่งเปลี่ยนจากกฎหมายเดิมซึ่งระบุให้ใช้คำว่า “สามี-ภริยา” หรือ “คู่สมรส”

อายุ: ร่างของภาคประชาชนและพรรคก้าวไกล ระบุว่าบุคคลสามารถสมรสได้เมื่อมีอายุ 18 ปีบริบูรณ์ขึ้นไป ส่วนของรัฐบาลระบุว่า บุคคลสามารถสมรสได้เมื่อมีอายุ 17 ปีบริบูรณ์ขึ้นไป

การใช้นามสกุล: ร่าง พ.ร.บ. ของพรรคก้าวไกล, พรรคประชาธิปัตย์ และของภาคประชาชน ได้อนุญาตให้ใช้นามสกุลของคู่สมรสได้ ยกเว้นร่าง พ.ร.บ. ของ ครม. ที่ไม่ได้ระบุเรื่องนี้ไว้

คำเรียกบิดามารดากับบุตร: ร่างของรัฐบาลและก้าวไกลไม่มีการแก้ไขคำ แต่ร่างของภาคประชาชน ได้เสนอให้เปลี่ยนคำในกฎหมายจาก “บิดา มารดา” เป็น “บุพการี”

สิทธิในการสมรส: ร่าง พ.ร.บ. สมรสเท่าเทียมทั้ง 4 ฉบับ ให้สิทธิกับคู่รักเพศเดียวกันเท่าเทียมกับทุกคน โดยกำหนดให้สิทธิในการจัดการทรัพย์สินร่วมกัน สามารถรับบุตรบุญธรรมร่วมกันได้ สามารถรับมรดกจากคู่สมรสได้ รวมไปถึงสามารถตัดสินใจแทนกันทางการแพทย์ได้

บทเฉพาะกาล: ร่างของรัฐบาลและก้าวไกลไม่มีบทเฉพาะกาล แต่ร่างของภาคประชาชนมีบทเฉพาะกาล

ระยะเวลาบังคับใช้หลังประกาศในราชกิจจาฯ: ร่างของรัฐบาลและก้าวไกล 120 วัน ร่างของภาคประชาชน 60 วัน