ใช้ไฟฉายมือถือส่องเบรกเกอร์ อาจทำให้เกิดระเบิดได้จริงหรือ?

มีข้อความที่แพร่กระจาย เตือนว่าไม่ควรใช้ไฟฉายจากโทรศัพท์มือถือส่องในบริเวณที่มีแผงวงจรไฟฟ้า เบรกเกอร์ อุปกรณ์ไฟฟ้าแรงสูง ถังเชื้อเพลิง หรือถังแก๊สเพราะอาจทำให้เกิดการระเบิดได้

ข้อกล่าวอ้างบนโซเชียลมีเดีย

เราพบข้อความแพร่กระจายบนแพลตฟอร์ม LINE และ Facebook ที่กล่าวว่า “ห้ามใช้ไฟฉายจากโทรศัพท์มือถือส่องเบรกเกอร์ไฟ หรือคัตเอาต์ไฟที่มีไฟฟ้าแรงสูง ตลอดจนถังเชื้อเพลิงและถังแก๊ส เพราะ จะทำให้เกิดการระเบิดได้”

ที่มา | ลิงก์ถาวร

ที่มา | ลิงก์ถาวร

อย่างไรก็ตาม เราพบว่าข้อความดังกล่าวอาจก่อให้เกิดความเข้าใจผิด และสร้างความตื่นตระหนกได้ จริงตัดสินใจดำเนินการตรวจสอบข้อมูลดังกล่าว

ไฟฉายบนโทรศัพท์มือถือทำงานอย่างไร?

ไฟฉายในมือถือสมัยใหม่ใช้เทคโนโลยี LED ซึ่งให้แสงสว่างโดยไม่ปล่อยความร้อนสูงหรือประกายไฟ การทำงานของ LED ผ่านกระบวนการที่ใช้กระแสไฟฟ้าต่ำเพื่อให้เกิดแสง ทำให้ไฟฉายมือถือมีความปลอดภัยมากกว่าหลอดไฟแบบเก่า เช่น หลอดไส้ ที่สามารถปล่อยความร้อนสูงได้

ปัจจัยที่จะทำให้เกิดการระเบิด การระเบิดต้องมีสองปัจจัยสำคัญ:

• สารไวไฟ (เช่น ไอน้ำมันหรือก๊าซที่ติดไฟได้)
• แหล่งจุดระเบิด เช่น ประกายไฟหรือความร้อนที่เพียงพอ

ไฟฉาย LED บนโทรศัพท์มือถือเพียงอย่างเดียวไม่สามารถสร้างแหล่งจุดระเบิดได้ อย่างไรก็ตาม ชิ้นส่วนอื่น ๆ ของโทรศัพท์ เช่น แบตเตอรี่ อาจมีความเสี่ยงในกรณีที่เกิดความเสียหายหรือทำงานผิดพลาด ซึ่งอาจทำให้เกิดความร้อนหรือประกายไฟได้ แต่เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดขึ้นได้ยากมากในสภาพการใช้งานปกติ

นอกจากนี้ ดร.สุพรรณ ทิพย์ทิพากร อาจารย์ภาควิชาวิศวกรรมไฟฟ้า คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล ได้ชี้แจงว่า การใช้ไฟฉายมือถือส่องเบรกเกอร์ไฟ ทำให้เกิดระเบิดนั้น “ไม่เป็นความจริง” เพราะการใช้ไฟฉายจากมือถือส่องไปยังเบรกเกอร์ไฟ หรือคัทเอาท์ไฟ ไม่สามารถทำให้เกิดการระเบิดได้ เนื่องจากตู้ไฟฟ้าตามบ้านเป็นไฟฟ้าแรงต่ำ แต่ถ้ามีไฟรั่ว แล้วนำโทรศัพท์มือถือที่เป็นโลหะไปแตะ อาจถูกไฟช็อตได้ตามกลไกปกติ ไม่ว่าจะเปิดไฟฉายบนมือถือหรือไม่ก็ตาม ส่วนกรณีถังเชื้อเพลิงและถังแก๊ส ไม่ได้ถูกจุดระเบิดด้วยไฟฉายจากมือถือ แต่ถ้าเชื้อเพลิงรั่ว และมือถือชำรุด จนเกิดประกายไฟ ก็อาจมีอันตรายตามกลไกวัตถุไวไฟปกติ ไม่เกี่ยวกับไฟฉายบนมือถือเช่นกัน (ที่มา)

รายงานเหตุการณ์ในอดีต: ไม่มีหลักฐานยืนยันว่าไฟฉายมือถือทำให้เกิดการระเบิดได้โดยตรง ความเชื่อผิดๆ เกี่ยวกับมือถือที่ทำให้เกิดไฟไหม้ เช่นที่ปั๊มน้ำมัน มีการอธิบายและหักล้างหลายครั้ง เช่น ที่นี่ โดยสาเหตุที่น่าจะเป็นไปได้น่าจะมาจากไฟฟ้าสถิตมากกว่าการใช้ไฟฉายตามที่กล่าวอ้าง อย่างไรก็ตาม โทรศัพท์มีส่วนทำให้เกิดการระเบิดเนื่องจากแบตเตอรี่ทำงานผิดปกติ แม้ว่าเหตุการณ์ดังกล่าวจะเกิดขึ้นได้น้อยมากก็ตาม

มาตรฐานและข้อแนะนำด้านความปลอดภัย: หน่วยงานอย่าง OSHA และ NFPA ในสหรัฐฯ แนะนำให้ใช้อุปกรณ์ที่ออกแบบให้ “ปลอดภัยในตัว” (Intrinsically Safe) สำหรับการทำงานในพื้นที่อันตราย ซึ่งอุปกรณ์เหล่านี้ถูกออกแบบมาเพื่อป้องกันการเกิดประกายไฟหรือความร้อนสูงเกินไป แม้ว่าไฟฉาย LED จะไม่มีความเสี่ยงจากประกายไฟ แต่ส่วนใหญ่แล้วโทรศัพท์มือถือไม่ได้รับการรับรองให้ปลอดภัยสำหรับสถานการณ์ที่มีสารไวไฟหนาแน่น เช่น บริเวณใกล้ถังเชื้อเพลิงหรือถังแก๊ส

สรุป

คำกล่าวอ้างที่ว่าไฟฉายมือถือสามารถทำให้เกิดการระเบิดในบริเวณที่มีสารไวไฟนั้น เป็นข้อกล่าวอ้างที่เกินจริง แสงไฟฉายจากโทรศัพท์มือถือไม่มีความร้อน จึงไม่สามารถสร้างประกายไฟหรือทำให้เกิดการระเบิดได้ อย่างไรก็ตาม ก็ไม่ควรมองข้ามความเสี่ยงโดยรวมจากโทรศัพท์มือถือ โดยเฉพาะในสถานการณ์ที่มีความเข้มข้นของไอระเหยที่มีความไวไฟสูง และแม้ว่าฟีเจอร์ไฟฉายในโทรศัพท์จะปลอดภัย แต่หากแบตเตอรี่หรือวงจรของโทรศัพท์มือถือเกิดข้อผิดพลาดหรือลัดวงจร ก็อาจก่อให้เกิดความเสี่ยงได้